یک
روحانی وارسته و پرهیزگار که چون از نجف به تبریز برگشت اشراف و اعیان شهر
برای او هدایای بسیار فرستادند و او که انسانی وارسته بود تمام هدیه‌ها را
پس فرستاد حتی هدیه صولت السلطنه را رد کرد. او در کنار ستارخان سردار ملی
به مبارزه پرداخت و در دور اول و دوم به نمایندگی مردم تبریز به مجلس شورا
رفت .

 حاصل زندگی پر بار پروفسور
هشترودی را نمی‌توان به سادگی با معیارهای کمی قیاس کرد، وی طی سالهای
استادی خود شاگردان برجسته‌ای تربیت نمود که هر کدام راه او را پیش گرفتند و
مایه سر بلندی ملت ایران شدند. حاصل شصت و نه سال زندگی پر ثمر علاوه بر
کارهای فرهنگی، علمی و مدیریت های فرهنگی، مقاله‌ها و کتابهای بسیاری است،
که مشهورترین آنها به قرار زیر است:

• نظریه اعداد
• دانش و هنر
• تمرینهای ریاضیات مقدماتی
• سایه‌ها
• سیر اندیشه بشر
• LES CONNEXIONS NORMAL AFFINES ET WEYLIENNES
• SUR LES ESPACES DE RIMANN DE WEYL ET DE SCHOUTEN

سالشمار زندگی پرفسور دکتر محسن هشترودی:

1286- تولد در شهر تبریز مصادف با بیست و دوم آذرماه.
- عزیمت و مهاجرت دائمی به تهران بهمراه خانواده، چهل روز پس از تولد.

1292- شروع به تحصیل در مدرسه سیروس و ادامه تحصیل در مدرسه اقدسیه.

1299- شروع به آموزش زبان فرانسه در سن 13 سالگی.

1300- ادامه تحصیل در مدرسه دارالفنون از کلاس هشتم به بعد.

1304- اتمام دوره دبیرستان در دارالفنون.

1307- اعزام به اروپا برای تحصیل در رشته پزشکی از طرف وزارت فوائد عامه.

1308- انصراف از تحصیل در رشته پزشکی و بازگشت به ایران.
- ورود به دارالمعلمین مرکزی. ( دارالمعلمین مرکزی بعدها دانشسرای عالی و سپس دانشگاه تربیت معلم نامیده شد ).

1311- فارغ التحصیلی از دانشسرای عالی با درجه ممتاز و به عنوان شاگرد اول.
- عزیمت به کشور فرانسه بهمراه دومین گروه فارغ التحصیلان.

1312- کسب امتیاز اول در امتحانات آنالیز عالی در پاریس.
- اخذ دومین لیسانس خود در رشته ریاضی از دانشگاه سوربن در مدت زمان 2 سال.

1315- راهنمایی و تصویب رساله دکترای توسط ریاضی دان نامدار( الی کارتان ).
- اخذ مدرک دکترای دولتی ( راتا ) بهمراه دکتر محمد علی مجتهدی.

1316- آغاز تدریس ریاضیات، هندسه، حساب و آنالیز در دانشکده ادبیات، علوم و دانشسرای عالی.

1320- اخذ رتبه استادی تمام در دانشسرای عالی.

1321- اخذ کرسی مکانیک تحلیلی گروه آموزشی ریاضی دانشگاه تهران.
- پذیرش ریاست اداره تعلیمات متوسطه اداره فرهنگ تهران.
- دریافت امتیازهفته نامه (( نامه کانون ایران )) از شورای عالی فرهنگ.

1322- حضور فعال در اعتراض و اعتصاب استادان و دانشجویان دانشگاه تهران برای استقلال دانشگاه از وزارت معارفه.

1323- ازدواج با خانم  "رباب مدیری" ( تولد دو فرزند دختر و یک پسر).
- انتشار رساله تحت عنوان مسئله ملیت.

1325- راه اندازی و هدایت مجمع فلسفی با عضویت اشخاصی چون امیر حسین آریان پور، ابوالحسن فروغی، حسینعلی راشد و ...

1326- پذیرش استادی راهنمای رساله دکترا ( الکساندر سمباد آبیان ) با عنوان هندسه ترسیم فضای چهار بعدی.
- انتشار رساله علمی در باب التصاقهای ناهنجار به زبان فرانسه.

1329- حضور در کنگره بین المللی ریاضی دانان هاروارد به عنوان نماینده دانشگاه تهران.
- عضویت در موسسه مطالعات پیشرفته دانشگاه پرینستون آمریکا به درخواست ریاست دانشگاه پرفسور اوپن هایمر.
- تدریس در ترم پاییزه دانشگاه هاروارد.
- انجام مصاحبت و گفتگوهای پی در پی با انشتین در این ایام.

1330- بازگشت به ایران و قبولی مسئولیت ریاست دانشگاه تبریز بمدت یکسال.

1332- حضور در کنگره بین المللی ریاضی دانان آمستردام بعنوان نماینده دانشگاه تهران.
- چاپ مجموعه اشعار خود تحت عنوان (( سایه ها )).

1335- ایراد سخنرانی در کنگره طوسی در دانشگاه تهران.
- میزبانی چند روزه از ریاضی دان برجسته مقیم آمریکا( زاریسکی ) در منزل خود.

1336- حضور در کنگره بین المللی ریاضی دانان زبان لاتین در شهر نیس فرانسه.
- انتخاب به ریاست دانشکده علوم برای یک دوره 3 ساله از طرف شورای استادان دانشکده.
- عدم پذیرش پیشنهاد رییس موسسه تحقیقاتی ( کالج دو فرانس ) مبنی بر همکاری.
- سخنرانی در باب ( تجسم و تصویر ) به دعوت بدیع الزمان فروزانفر نایب رییس انجمن ایرانی فلسفه و علوم انسانی دانشکده معقول و منقول.
- ایراد سخنرانی در کنگره آزادی و فرهنگ تحت عنوان (( تاثیر علوم در ادبیات و هنر )).
- چاپ متن سخنرانی استاد در کتاب سفینه غزل و تجدید چاپ های متعدد.
- تلاش بسیار و مستمر برای تصویب تبصره الحاقی به قانون استخدام مهندسان و فارغ التحصیلان رشته های علوم.
- ارائه طرح و پیشنهاد تاسیس کانون فارغ التحصیلان دانشکده علوم.
- هدایت سازمان صنفی دانشجویان و عهده داری مسئولیت آن به مدت 3 سال.

1337- حضور در کنگره بین المللی ریاضی دانان در شهر ادینبورگ انگلستان و گفتگو با بزرگانی مثل برتراند راسل.

1338- عضویت در انجمن اتحادیه بین المللی فضا به پیشنهاد رئیس انجمن.
- راه اندازی دوره فوق لیسانس ریاضی در ایران.

1340- قبول عهده داری ریاست هیات تحریریه نشریه فرهنگی، علمی و هنری کتاب هفته با همکاری منوچهر آتشی و احمد شاملو.
- چاپ مجموعه مقالات در زمینه های ادبی و مباحث کلی علمی تحت عنوان (( دانش و هنر )).

1343- حضور در کنگره بین المللی ژئومتری در صوفیه.

1347- ارائه پیشنهاد تشکیل انجمن ریاضی و انجمن معلمان ریاضی به مفهوم عام به مدیر مجله یکان.

1348- بازنشستگی پس از 31 سال استادی تمام وقت از دانشکده علوم بنا به پیشنهاد و تقاضای خودش.
- قبولی پیشنهاد ریاست کانون فضایی ایران.
- انتصاب بعنوان ریاست هیات امناء و شورای نویسندگان مجله فضا.

1349- حضور در اولین کنفرانس ریاضی کشور.
- اخذ لوح استاد ممتازی دانشگاه تهران.
- عضویت در هیات امناء مدرسه عالی علوم اداری و بازرگانی قزوین وابسته به وزارت علوم و آموزش عالی بمدت 3 سال.

1350- حضور در دومین کنفرانس ریاضی کشور.

1351- حضور در سومین کنفرانس ریاضی کشور.
- ایراد سخنرانی در کنگره تحقیقات ایرانی در دانشگاه تهران.

1352- در گذشت نابهنگام دختر بزرگش در فرانسه.
- اعزام همسرش به آلمان برای درمان و دوری از وی.

1355- افزایش تالمات روحی و جسمی ناشی از بیماری همسر و فوت فرزند.
-
بر اثر ایست قلبی در 13 شهریور ماه جان به جان آفرین تسلیم و در 17 شهریور
از مسجد دانشگاه تهران تا بهشت زهرا تشییع و اینچنین جاودانه شد.

روحش شاد و قرین رحمت باد.

از بیانات دکتر هشترودی:

دانش
در جست و جوی چیزی است که هست ولی هنر در پی آفرینش چیزی است که نیست. اگر
هنرمند امروز سرسام زده به نظر می آید، به دلیل آن است که گناه ناخواسته
دانش را معصوم دیگری که همان هنرمند است، باید با اشک چشم تائید کند.
دکارت می گوید: می اندیشم پس هستم.
من می گویم: هستم پس می اندیشم.

تهیه و تنظیم : محمد شکراله زاده

 برگرفته از جام جم

http://www.jamejamonline.ir/newstext.aspx?newsnum=100956776814