آتوسا
نخستین زنی که لقب «بانو» گرفت
آتوسا، دختر کورش و مادر خشایارشا، یکی از برجسته‌ترین زنان در تاریخ ایران قدیم است.
آتوسا اولین کسی بود که دین زردشتی را برگزید و بعد از او همسرش گشتاسب این دین را پذیرفت و پس از آن این دین به‌طور رسمی در ایران پذیرفته شد.
پس از آتوسا، آناهیتا دومین کسی بود که لقب بانو را که یک عنوان مذهبی بود، گرفت. این عنوان کمتر به ملکه‌ها داده می‌شد.
آتوسا، خواندن و نوشتن را به‌خوبی می‌دانست و نقش تصمیم‌گیرنده در آموزش خود و دیگر درباریان داشت.
جنگ داریوش با یونانیان به توصیه او انجام شد و داریوش همواره از نصیحت‌های او بهره می‌جست. او به‌خوبی از اوضاع فرهنگی زمان خود آگاه بود.
با آنکه خشایارشا فرزند اول داریوش نبود و او از همسران دیگرش پسرانی داشت اما آتوسا آن‌قدر بر شوهر نفوذ داشت که توانست خشایارشا را پس از داریوش به سلطنت برساند.
در زمان سلطنت خشایارشا هم آتوسا به‌عنوان مادر پادشاه در امور دخالت می‌کرد. آتوسا از جمله کسانی بود که جنگ ایران و یونان را در زمان خشایارشا به صلاح نمی‌دانست و با آن مخالف بود و از خبر شکست پسرش به‌شدت خشمگین شد.
از زمان مرگ او هیچ اطلاعی در دست نیست، تنها می‌دانیم تا زمانی که خشایار از جنگ یونان برمی‌گردد، زنده بوده است.
احتمالا آرامگاه او در کنار داریوش کبیر در نقش رستم است.
http://tehranemrooz.ir/v2/Default_view.asp?NewsId=37726
